Güney Kore Cumhurbaşkanı Lee Jae-myung'un Temel Gelir Vizyonu

Güney Kore'nin yeni Cumhurbaşkanı Lee Jae-myung, herkesin bildiği "gazoz belediye başkanı", "20 gün açlık grevi" gibi etiketlerin yanı sıra, pek bilinmeyen ama bir o kadar da önemli bir etiketle daha anılıyor - "para dağıtım savunucusu". Geçtiğimiz on yıldan fazla bir süredir, çılgın bir fikri gerçeğe dönüştürmenin yollarını araştırıyor: Yapay zeka çağında, herkesin koşulsuz olarak sosyal zenginliği paylaşması gerekip gerekmediği.

Temel gelir, ekonomik durum araştırması veya iş gereklilikleri olmaksızın, belirli aralıklarla herkese nakit gelir olarak ödenen bir tutardır. Bu kavram ileri bir fikir olarak görünse de, aslında birkaç yüzyıllık bir tartışma geçmişine sahiptir. 16. yüzyılda Thomas More'un "Ütopya" eserinden, 20. yüzyılın 60'larında Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Milton Friedman'ın "negatif gelir vergisi" teorisine kadar, Martin Luther King'in "garanti geliri" sistemi kurma çağrısına kadar, temel gelir fikri sürekli olarak gelişmiştir. 21. yüzyıla girdiğimizde, yapay zekanın hızlı gelişimi ile birlikte, giderek daha fazla insan temel gelirin olasılığını ciddiye almaya başlamıştır.

Lee Jae-myung, Güney Kore'nin en aktif temel gelir savunucusu ve uygulayıcısıdır. 2016 yılında Seongnam Belediye Başkanı olduğunda, 24 yaşındaki gençlere koşulsuz olarak 1 milyon Kore Wonu dağıtmaya başladı. Bu politika "popülist" olarak eleştirilse de beklenmedik bir başarı elde etti. 2018'de Gyeonggi Eyalet Valisi seçildikten sonra, bu planı daha geniş bir alana yaydı. 2022'de ise kırsal bölgelerde daha cesur bir deneme başlatarak bir köyün tüm sakinlerine aylık 150.000 Kore Wonu koşulsuz yardım sağlamayı beş yıl boyunca uyguladı.

2022 başkanlık seçimlerinde, Lee Jae-myung kapsamlı, kademeli bir temel gelir planı sundu. Ancak bu plan şiddetli bir şekilde karşılandı ve sonunda onun hafif bir dezavantajla seçimleri kaybetmesine neden olabilir. Ders çıkaran Lee Jae-myung, 2025 seçimlerinde stratejisini değiştirdi, daha çok iş dostu politikalar ve teknoloji gelişimini vurguladı. Ancak seçimler yaklaşırken, "temel toplum" vizyonunu tekrar gündeme getirdi ve temel gelir fikrine bağlılığını gösterdi.

Lee Jae-myung, yapay zeka ve robotların üretimde hâkim olduğu bir çağda, geleneksel "herkes sürekli çalışabilir" varsayımının artık geçerli olmadığını düşünüyor. Teknolojik ilerlemenin kazançlarının toplumun her kesimi tarafından paylaşılması gerektiğini savunuyor; temel gelir, vatandaşların "ekonomik temel hak" sahibi olmalarını ve onurlu bir yaşam sürmelerini sağlayabilir. Temel gelirin, emeği yeniden tanımlayabileceğine ve insanların "acı verici işlerden" kurtulmalarına, "mutluluk verici iş" ve kendini gerçekleştirme peşinde koşmalarına yardımcı olabileceğine inanıyor.

Dikkate değer bir nokta, temel gelir anlayışının Kore'de kenardan ana akıma doğru evrildiğidir. Sadece "Temel Gelir Partisi" gibi siyasi organizasyonlar değil, Lee Jae-myung'un siyasi rakipleri de parti programlarına temel gelir anlayışını dahil etmiştir. Ayrıca, Seul şehri de "Güvenli Gelir" deneyini yürütmekte, temel gelirin bir varyantı olan negatif gelir vergisini keşfetmektedir.

Buna rağmen, temel gelirinin geniş kapsamlı uygulanması hala büyük zorluklarla karşı karşıya, bunlar arasında mali sürdürülebilirlik, toplumsal uzlaşı sağlanması ve siyasi ile idari koordinasyon yeteneği gibi unsurlar bulunmaktadır. Lee Jae-myung'un "temel toplum" vizyonunun gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği yalnızca fikrin üstünlüğüne bağlı değil, aynı zamanda bu gerçek sorunların uygun şekilde çözülüp çözülemeyeceğine de bağlıdır.

Gelecek ne olursa olsun, Lee Jae-myung'un temel gelir etrafındaki sürekli araştırmaları, Güney Kore ve hatta global sosyal politikaların yeniliği için değerli deneyimler sunmuştur. Maddi üretimin büyük ölçüde zenginleştiği ve teknolojinin insan gücünü ikame edebilecek bir düzeye ulaştığı bir çağda, onun araştırmaları derin bir soruyu gündeme getirmiştir: Makineler üretim hattını devraldığında, insanlar teknolojik akıntı içinde onurlu ve değerli kalmayı nasıl sürdürecek? Belki de bu, onun bırakabileceği en derin siyasi miras - kesin bir cevap değil, insanlığın geleceği hakkında sonsuz bir önerme.